Hành tinh của chúng ta đang trải qua thách thức lớn khi có hơn 16.000 loài động vật, thực vật, côn trùng và sinh vật khác đều đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Những mối đe dọa như ô nhiễm, nóng lên toàn cầu, phát triển quá mức, môi trường sống bị phân mảnh và đánh bắt quá mức đã đặt ra những thách thức đáng kể cho sự sống còn của chúng. Trong tình cảnh này, sự phục hồi và bảo tồn của những loài này không thể không phụ thuộc vào tay của con người.
Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF), là một trong những người đứng đầu trong cuộc chiến này, đã không ngừng nỗ lực để bảo vệ hành tinh, môi trường sống và loài vật của chúng ta. Trong bài viết này, batmibian.com sẽ liệt kê các loài đông vật sắp tuyệt chủng trên toàn thế giới. Cùng theo dõi nhé!
Các loài động vật sắp tuyệt chủng trên toàn thế giới
Báo đốm
Tên khoa học: Panthera pardus directionalis
Trái ngược với phần lớn các thành viên của loài báo hoa mai sinh sống chủ yếu ở châu Phi, phân loài đặc biệt hiếm này đã thích ứng để tồn tại trong vùng Viễn Đông Nga. Hiện nay, chúng đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do hoạt động săn trộm bất hợp pháp, với chỉ khoảng 84 cá thể được ước tính còn sống tự nhiên.
WWF đang hợp tác chặt chẽ với cộng đồng địa phương và chính phủ để bảo vệ sự tồn tại của báo đốm Đông Siberia. Đáng chú ý, vào năm 2012, chính phủ Nga đã quyết định thành lập một khu vực đặc biệt bảo vệ, được gọi là Công viên quốc gia Land of the Leopard, với diện tích rộng khoảng 650.000 mẫu Anh. Trong khu vực này, có những khu vực đặc biệt dành cho quá trình sinh sản của báo đốm Amur.
Tiến sĩ Sybille Klenzendorf, Giám đốc quản lý bảo tồn loài của WWF, nhấn mạnh: “Các con báo Amur đang trên đà phục hồi từ nguy cơ tuyệt chủng”.
Tê giác Java
Tên khoa học: Rhinoceros sondaicus
Với chỉ khoảng 68 cá thể còn sống, tê giác Java đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng cao nhất trong số năm loài tê giác.
Trước đây, chúng sinh sống rộng rãi ở khu vực đông bắc Ấn Độ và Đông Nam Á, nhưng hiện tại, tê giác Java chỉ còn tồn tại trong Công viên quốc gia Ujung Kulon ở Indonesia.
Nơi này đang trở thành cơ hội sống sót duy nhất cho loài tê giác Java, vì vậy việc bảo vệ chúng khỏi mọi mối đe dọa là rất quan trọng.
WWF hiện đang nỗ lực thiết lập một quần thể tê giác Java thứ hai nhằm giảm khả năng tuyệt chủng của loài này và bảo vệ sự đa dạng sinh học quý báu này.
Tê giác đen
Tên khoa học: Diceros bicornis
Tê giác đen, một loài có thể được bắt gặp tại Namibia và các khu vực ven biển Đông Phi.
Trong thế kỷ 20, chúng trở thành nạn nhân của hoạt động săn trộm nhằm lấy sừng, dẫn đến sự giảm đáng kể về số lượng tê giác đen. Từ năm 1960 đến 1995, số lượng này đã giảm đến 98%.
Hiện nay, chỉ còn khoảng 5.000 cá thể tê giác đen tồn tại, tuy nhiên, vẫn đối mặt với mối đe dọa lớn từ hoạt động săn trộm.
Bas Huijbregts, Giám đốc Loài châu Phi của WWF, thông báo rằng tổ chức đang hợp tác chặt chẽ với cơ quan chính phủ để ngăn chặn hoạt động săn trộm.
“WWF đang cùng hợp tác với các cơ quan chính phủ và đối tác tại Nam Phi, Namibia và Kenya để hỗ trợ cơ quan thực thi pháp luật, xây dựng sự hỗ trợ cộng đồng, phát triển và triển khai các giải pháp công nghệ tiên tiến, đồng thời trang bị và đào tạo kiểm lâm viên nhằm ngăn chặn các hành động săn trộm”, ông nói.
Ngoài ra, để đảm bảo quần thể tê giác đen khỏe mạnh và có thể phát triển, WWF cũng hỗ trợ nỗ lực chuyển tê giác từ các khu vực mật độ cao đến những khu vực mật độ thấp hơn có môi trường sống phù hợp.
Tê giác Sumatra
Tên khoa học: Dicerorhinus sumatlingsis
Tê giác Sumatra là loài tê giác nhỏ nhất trong số các loài tê giác còn sống và đặc biệt với việc có hai sừng. Chúng hiện nay chỉ còn sống ở Borneo và Sumatra, tuy trước đây chúng cũng từng tồn tại ở phía đông dãy Hy Mã Lạp Sơn, miền đông Ấn Độ và Thái Lan trước khi bị tuyệt chủng ở những khu vực đó.
Do nhu cầu cao về sừng tê giác và mất mát môi trường sống, số lượng tê giác Sumatra đã giảm xuống chỉ còn khoảng 80 cá thể. Để bảo vệ và duy trì loài này, WWF đã tiến hành các hoạt động như nuôi nhốt, bảo vệ môi trường sống và đối phó với tội phạm động vật hoang dã.
Đồi mồi
Tên khoa học: Hawksbill turtles
Đồi mồi, chủ yếu sinh sống trong môi trường biển nhiệt đới trên khắp thế giới. Hiện tại, loài động vật hoang dã này đang đối diện với nguy cơ tuyệt chủng do hoạt động săn bắt của con người. Trong thời kỳ một thế kỷ, số lượng đồi mồi đã giảm đến mức 80%, và tình hình vẫn đang tiếp tục trở nên nguy cấp.
Đồi mồi là loài rùa biển duy nhất trong chi Eretmochelys và có phân bố rộng khắp, chia thành hai phân loài là Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Ngoại hình của chúng giống với các loài rùa biển khác, với cơ thể một cách tương đối dẹp, mai lớn giúp bảo vệ cơ thể, và các chân giống như mái chèo.
Sự săn bắt quá mức của con người đã đẩy loài Eretmochelys imbricata đến bờ vực tuyệt chủng. Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế đã xếp loài đồi mồi vào cấp độ nguy cấp cực kỳ. Công ước về thương mại quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) đã cấm săn bắt và thương mại các sản phẩm từ đồi mồi với mọi mục đích.
Quần thể rùa biển dọc theo vùng biển Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức lớn từ hoạt động của con người. Rùa biển và trứng của chúng bị khai thác để làm thức ăn, làm thuốc, buôn bán và sử dụng để chế tác các sản phẩm như mai rùa, mẫu nhồi và đồ mỹ nghệ. Đặc biệt, loài Đồi mồi và Rùa da đang trở nên ngày càng hiếm, đặc biệt là tại vùng biển Việt Nam. Đầu thế kỷ 20, Đồi mồi từng rất phổ biến ở vùng biển này, nhưng hiện nay, nếu không có những biện pháp bảo vệ tích cực, có nguy cơ chúng sẽ bị tuyệt chủng tại khu vực này trong thời gian tới.
Rùa biển Hawksbill
Tên khoa học: Eretmochelys imbricata
Rùa biển Hawksbill chủ yếu được phát hiện ở vùng biển nhiệt đới và gần các rạn san hô. Chúng đã tồn tại trong môi trường biển của chúng ta trong khoảng 100 triệu năm và đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển, đặc biệt là bằng cách loại bỏ bọt biển và duy trì sự sống của các rạn san hô.
Mặc dù được bảo vệ theo Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES), rùa Hawksbill vẫn đối mặt với nguy cơ lớn do hoạt động buôn bán động vật hoang dã. Ngoài ra, ô nhiễm, thu thập trứng quá mức và sự phát triển kinh tế ven biển cũng đóng góp vào sự suy giảm của chúng.
WWF đã tích cực hợp tác với các ngư dân để phát triển các chiếc móc thân thiện với rùa và đồng thời cùng làm việc với cộng đồng địa phương để ngăn chặn tình trạng thu gom trứng của rùa, nhằm bảo vệ và duy trì quần thể của loài này.
Đười ươi
Tên khoa học: Pongo pygmaeus
Trong khoảng 60 năm trở lại đây, dân số của đười ươi đã giảm đến 50%. Loài này được phân chia thành ba phân loài tùy thuộc vào vùng sống trên đảo Borneo: phía Tây Bắc, Đông Bắc và khu vực trung tâm.
Đối với đười ươi ở Tây Bắc Borneo, mức đe dọa là cao nhất do tình trạng phá rừng và săn bắn. Hiện tại, chỉ còn khoảng 1.500 cá thể đang tồn tại. Tổ chức WWF đã thiết lập sự hợp tác chặt chẽ với các mạng lưới giám sát thương mại động vật hoang dã để đảm bảo an toàn cho đười ươi.
Tiến sĩ Barney Long, Giám đốc cấp cao của Tổ chức Bảo tồn Động vật Hoang dã Toàn cầu (Global Wildlife), đã chia sẻ: “Đười ươi đang phải đối mặt với nguy cơ từ việc săn bắn, buôn bán, và bị đẩy ra xa khỏi môi trường tự nhiên của chúng, là những khu rừng của đảo Borneo. Tình trạng khó khăn của một loài động vật có mối quan hệ họ hàng gần nhất với con người này chủ yếu là do chúng ta gây ra, và chúng ta cần phải hỗ trợ chúng trong quá trình phục hồi.”
Khỉ đột miền tây
Tên khoa học: Gorilla gorilla gorilla
Khỉ đột miền Tây sống ở vùng đất thấp phía Tây châu Phi, bao gồm Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Cộng hòa Dân chủ Congo, Equatorial Guinea, Gabon và Cộng hòa Congo. Mặc dù là phân loại có số lượng đông nhất trong các loài khỉ đột, quần thể của chúng đã giảm 60% trong 25 năm qua do săn trộm, săn bắn thịt và bệnh dịch như Ebola.
WWF đang thực hiện các chương trình để ngăn chặn săn trộm và hỗ trợ phát triển vaccine Ebola cho khỉ đột. Những biện pháp này nhằm bảo vệ quần thể khỉ đột miền Tây và duy trì sự đa dạng sinh học trong khu vực.
Khỉ đột sông Cross
Tên khoa học: Gorilla gorilla diehli
Khỉ đột sông Cross là một loài khỉ đột giới hạn sống chủ yếu trong những khu rừng đồi và núi tại khu vực biên giới giữa Cameroon và Nigeria, tại nguồn của sông Cross (Nigeria).
Với tình trạng phá rừng ngày càng gia tăng, khỉ đột sông Cross đang phải sống gần gũi với con người, đặt họ vào nguy cơ lớn từ hoạt động săn trộm bất hợp pháp.
Tom Dillon, Phó Chủ tịch cấp cao của WWF về các chương trình thực địa, đã bày tỏ lo ngại của mình, chỉ ra rằng với số lượng loài này quá ít, việc mất mát bất kỳ cá thể nào sẽ có ảnh hưởng lớn. Ông nói: “Nếu chúng ta không xử lý một cách nghiêm túc để bảo vệ những loài này, có rất nhiều khả năng chúng ta sẽ mất mát nhiều cá thể trong những năm tới.”
Khỉ đột miền Đông
Tên khoa học: Gorilla beringei graueri
Khỉ đột miền Đông là loài lớn nhất trong bốn phân loài khỉ đột và sống chủ yếu ở vùng đất thấp phía đông của Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC). Chúng chủ yếu ăn hoa quả.
Tình trạng bất ổn dân sự ở Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), nơi khỉ đột miền Đông sinh sống, đã dẫn đến việc môi trường sống của chúng bị thu hẹp.
Do tình hình bạo lực và xung đột, việc đếm chính xác số lượng khỉ đột trở nên khó khăn cho các nhà khoa học. Ngoài ra, hoạt động săn trộm cũng là một vấn đề, với việc các kẻ săn trộm xâm chiếm Vườn quốc gia Kahuzi-Biega, một khu vực nằm trong DRC. WWF đã hợp tác với nhân viên công viên và các tổ chức khác để thực hiện các biện pháp kiểm soát nhằm bảo vệ loài này và môi trường sống của chúng.
Kền kền Bengal
Tên khoa học Gyps bengalensis
Kền kền Bengal, một trong những loài chim có tốc độ bay nhanh nhất trên thế giới, đang đối mặt với tình trạng suy giảm đáng kể. Tính từ những năm 1980, đến nay, khoảng 99,9% số lượng kền kền Bengal đã biến mất, theo thống kê từ Mother Nature Network. Điều này làm cho việc bảo vệ loài chim này trở nên cực kỳ quan trọng.
Kền kền Bengal thuộc họ Accipitridae và là loài bản địa của Nam và Đông Nam Á. Loài này đã bị liệt kê là cực kỳ nguy cấp trên Danh sách Đỏ của IUCN từ năm 2000 do sự suy giảm nghiêm trọng về số lượng. Một nguyên nhân chính gây chết cho kền kền Bengal là do ngộ độc diclofenac, đặc biệt là suy thận.
Thập kỷ 1980, dân số toàn cầu của loài này được ước tính vào vài triệu cá thể, và chúng được mô tả là “loài chim săn mồi lớn nhất trên thế giới“. Tuy nhiên, tính đến năm 2016, dân số toàn cầu chỉ ước tính dưới 10.000 cá thể trưởng thành. Kền kền Bengal thường xuất hiện ở nhiều sinh cảnh khác nhau, từ vùng núi đến đồng bằng, và chúng có thói quen ăn xác chết. Loài này thường tụ tập thành các đàn nhỏ và làm tổ theo tập đoàn trên các cây gỗ lớn.
Tình trạng suy giảm nhanh chóng của kền kền Bengal đòi hỏi sự hợp tác và nỗ lực chung để bảo vệ và duy trì quần thể của chúng.
Voi Sumatra
Tên khoa học: Elephas maximus sumatranus
Voi Sumatra, một phân loài của voi châu Á, được tìm thấy ở Borneo và Sumatra, chia sẻ môi trường sống với tê giác, hổ và đười ươi Sumatra.
Tuy nhiên, một trong những vấn đề lớn đối mặt voi Sumatra là nạn phá rừng, với hơn hai phần ba diện tích rừng thấp ở Sumatra bị chặt phá trong 25 năm qua. Sự mất mát môi trường sống này đe dọa đến sự tồn tại của loài và tạo ra áp lực lớn cho quần thể voi Sumatra.
Săn trộm ngà voi cũng là một vấn đề, mặc dù ngà của voi Sumatra thường nhỏ hơn so với một số loài voi khác. Việc cấm buôn bán ngà voi ở Trung Quốc từ năm 2017 đã giảm bớt một phần nhu cầu, nhưng vẫn cần những biện pháp bảo vệ mạnh mẽ hơn để đảm bảo sự tồn tại của voi Sumatra.
Tiến sĩ Barney Long, Giám đốc cấp cao về bảo tồn loài tại Bảo tồn động vật hoang dã toàn cầu, đã nêu rõ: “Trừ khi chúng ta ngừng phá rừng trên đảo Sumatra, chúng ta sẽ chỉ thấy voi Sumatra tồn tại trong những quần thể hạn chế và xa xôi.” Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên để bảo vệ loài này khỏi nguy cơ tuyệt chủng.
Hổ Sunda
Tên khoa học: Panthera tigris sondaica
Hổ Sunda được nhận biết bởi các sọc đen dày trên bộ lông màu cam. Hiện chỉ còn khoảng 400 cá thể, tất cả đều sống trên đảo Sumatra. Sự giảm số lượng hổ này được đặc biệt lo ngại do nạn phá rừng và săn trộm (chiếm 80% số ca tử vong của hổ).
WWF đang hợp tác để bảo vệ các khu vực quan trọng cho sự sống sót và sinh sản của hổ Sunda. Công tác nghiên cứu, bao gồm việc sử dụng bẫy camera, cũng giúp ước tính quy mô của quần thể hổ này. Điều này đặt ra một tầm quan trọng về việc bảo tồn và bảo vệ loài hổ này khỏi nguy cơ tuyệt chủng.
Đười ươi Sumatra
Tên khoa học: Pongo abelii
Được tìm thấy chủ yếu trong các rừng nhiệt đới ở Sumatra, đười ươi Sumatra là một trong những loài đười ươi sống gần như độc lập trong môi trường sống của mình. Tuy nhiên, loài này đang phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là ở phía bắc Sumatra, nơi các hoạt động như phát triển nông nghiệp, đồn điền dầu cọ và hỏa hoạn đang đe dọa môi trường sống của chúng.
Một con đường lớn được xây dựng ở phía bắc Sumatra có thể là một mối đe dọa lớn đối với một trong những khu vực cuối cùng còn lại của đười ươi Sumatra. WWF đang hợp tác và làm việc chăm chỉ để ngăn chặn sự phá rừng tự nhiên, đặc biệt là tại Vườn quốc gia Bukit Tigapuluh.
Tiến sĩ Barney Long, Giám đốc bảo tồn loài động vật tại Tổ chức Bảo tồn động vật hoang dã toàn cầu, nhấn mạnh: “Số phận của đười ươi Sumatra liên quan chặt chẽ đến việc mất mát nhanh chóng của rừng trên đảo. Để cứu đười ươi Sumatra, chúng ta phải bảo vệ ngôi nhà của chúng, và đó là rừng”. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên để bảo vệ loài này khỏi nguy cơ tuyệt chủng.
Cá heo Vaquita
Tên khoa học: Phocoena sinus
Cá heo Vaquita là một loài động vật hiếm, được phát hiện lần đầu vào năm 1958. Số lượng cá heo Vaquita giảm mạnh do nhiều nguyên nhân như bị vướng vào thiết bị đánh cá, mất môi trường sống, biến đổi khí hậu và nóng lên toàn cầu. Môi trường sống chủ yếu của chúng là vùng nước nông phía bắc Vịnh California.
Nguy cơ lớn đối với sự sống còn của cá heo Vaquita là việc chúng thường bị vướng vào lưới đánh cá và lưới rê. Ngoài ra, sự ảnh hưởng tiêu cực từ các hoạt động ngư nghiệp cũng đang gây áp lực lớn lên loài này. Năm 2017, chỉ còn khoảng 150 cá thể cá heo Vaquita, làm tăng nguy cơ tuyệt chủng.
Cá heo không vây nước ngọt
Tên khoa học: Neophocaena asiaeorientalis ssp. Asiaeorientalis
Cá heo không vây nước ngọt sống ở sông Dương Tử, Trung Quốc, và đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do đánh bắt quá mức và ô nhiễm. Với số lượng ít hơn 2.000 cá thể, chúng có trí thông minh cao và thường xuất hiện với “nụ cười” tinh nghịch. WWF hợp tác để bảo tồn loài này bằng cách kết nối hồ nước lũ đến sông Dương Tử và giảm thiểu các mối đe dọa.
Tê tê vàng
Tên khoa học là Manis pentadactyla
Tê tê vàng, hay còn được biết đến với tên gọi tê tê Trung Quốc, là một loài động vật hoang dã sinh sống chủ yếu ở các khu vực của Trung Quốc và Châu Á, bao gồm chân núi Himalaya của Nepal và các vùng phía Bắc Ấn Độ. Loài này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng do săn bắt trái phép và buôn lậu. Mỗi năm, khoảng 100.000 cá thể tê tê vàng bị giết.
Tê tê vàng thuộc bộ tê tê và là một trong những loài động vật đặc hữu, kín đáo và độc đáo. Toàn bộ cơ thể của chúng được phủ lớp vảy giống như vảy cá, tạo nên vẻ ngoại hình đặc biệt. Đầu nhỏ và nhọn, thân phình to hơn, và có đuôi dài. Tê tê vàng trưởng thành có kích thước khoảng từ 40 – 58cm, với phần đuôi dài khoảng 25 – 38cm. Trọng lượng của chúng dao động từ 2 – 7kg.
Tình trạng giảm số lượng đột ngột của tê tê vàng chủ yếu là do săn bắt trái phép để đáp ứng nhu cầu thị trường cao. Điều này đã dẫn đến tình trạng suy giảm nhanh chóng trong vài thập kỷ qua. Tê tê Trung Quốc nằm trong danh sách cấm săn bắt và buôn bán toàn cầu, nhưng vẫn đang đối mặt với thách thức lớn từ bất hợp pháp và buôn lậu. Các tổ chức bảo tồn như WWF đang nỗ lực để bảo vệ loài này và giảm thiểu các mối đe dọa đối với tê tê vàng.
Kết luận
Với tình trạng nguy cơ tuyệt chủng đang đặt ra, việc tăng cường ý thức về bảo tồn môi trường và ngừng tàn phá rừng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Chúng ta không chỉ đang giữ gìn những ngôi nhà chung cho tất cả các loài, mà còn đang bảo vệ sự tồn tại của chính mình trong hành trình chung trên hành tinh xanh của chúng ta.
